عبدالله بن مسلم بن عقیل
|
| |
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | عبدالله بن مسلم بن عقیل بن ابی‌طالب |
| نسب/قبیله | بنی‌هاشم |
| خویشاوندان | مسلم بن عقیل • رقیه |
| محل زندگی | مدینه |
| وفات | ۶۱ق ، کربلا |
| علت وفات | شهادت |
| مدفن | حرم امام حسین(ع) |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام حسین(ع) |
عبدالله بن مسلم بن عقیل بن ابی‌طالب(ع) از شهدای واقعه کربلا، بنا بر قولی نخستین شهید خاندان پیامبر(ص) در روز عاشورا است.
نسب
عبدالله بن مسلم، فرزند مسلم بن عقیل بن ابی‌طالب و رقیه دختر حضرت علی (ع)است. طبری مورخ اهل سنت، مادر رقیه را کنیز می‌داند.
ابوالفرج اصفهانی گفته است که مسلم بن عقیل فرزند (پسری) نداشت. ولی بسیاری از مورخان، پسران و برخی دختری را نیز برایش یاد کرده‌اند. ذبیح الله محلاتی در ریاحین الشریعه عبدالله را شوهر سکینه دختر امام حسین دانسته است.
سن
عبدالله بن مسلم در روز عاشورا در کربلا به شهادت رسید. سن او در هنگام شهادت، ۲۶ سال گزارش شده است. ولی با توجه به این که سن مسلم بن عقیل در زمان شهادتش ۲۸ سال ذکر شده ظاهرا این درست نیست و در تنقیح المقال سن او در زمان شهادت ۱۴سال ذکر شده که این را هم بعید دانسته‌اند.البته از برخی منابع تاریخی می توان سن مسلم را هنگام شهادت بالای پنجاه سال دانست.
واقعه کربلا
به گزارش خوارزمی در مقتل الحسین هنگامی که یاران امام حسین(ع)، در روز عاشورا کشته شدند و جز خاندانش کسی نمانده بود، آنان گرد هم آمدند و با یکدیگر، خداحافظی کردند. نخستین فردی از خاندان حسین(ع) برای نبرد بیرون آمد، عبدالله بن مسلم بن عقیل بود.
شهادت
به گزارش منابع تاریخی عمرو بن صبیح صدائی، با تیری دست عبدالله را به پیشانی‌اش دوخت و سپس برخی دیگر او را کشتند. عمرو بن صبیح صدائی، تیری به سوی عبدالله بن مسلم انداخت. او دستش را بر پیشانی‌اش نهاد اما تیر، دستش را به پیشانیش دوخت. سپس تیری قلبش را شکافت.
در بیشتر منابع قاتل عبدالله، عمرو بن صبیح صیدائی معرفی شده است. شهادت او به اسید بن مالک حضرمی و زید بن رقاد نیز نسبت داده شده است.
رجزخوانی
شیخ صدوق در الامالی، به نقل از امام سجاد(ع)، آورده که پس از هلال بن حجاج، عبدالله بن مسلم بن عقیل، به میدان آمد، در حالی‌که چنین می‌خواند:
| أقسمتُ لا أُقتل إلاّ حرّا | وإنْ رأيتُ الموتَ شيئاً نُكرا | |
| أكره أن أُدعى جبانا فرا | إنّ الجبان من عصى وفرا | |
| سوگند خورده‌ام که جز به آزادگی، کشته نشوم. گرچه مرگ را تلخ یافته‌ام. ناپسند می‌دارم که ترسو و گریزان، خوانده شوم. ترسو، کسی است که سرپیچید و گریخت. | ||
خوارزمی نیز در مقتل الحسین(ع) آورده که عبدالله بن مسلم این رجز را می‌خوانده:
| الْیوم ألْقی مُسْلِماً وَ هُوَ أبی | وَ فِتْیةٌ بادوا عَلی دِینِ النَّبِی | |
| لَیسَ کقَوْمٍ عُرِفُوا بالْکذِبِ | لکنْ خِیارٌ وَ کرامُ النْسَبِ |
امروز پدرم مسلم را دیدار خواهم کردو جوانمردانى را که بر دین پیامبر صلى الله علیه و آله در گذشتند. آنان مانند کسانى نیستند که به دروغ، شناخته شده اند بلکه برگزیده و داراى نَسَبى بزرگوارند.
زیارت‌های ناحیه و رجبیه
نام عبدالله بن مسلم، در زیارت الشهدا و زیارت رجبیه امام حسین(ع) آمده است.
پانویس
- ↑ طوسی، رجال الطوسی، ص۱۰۳؛ قاضی نعمان مغربی، شرح الأخبار، مؤسسة النشر الإسلامی، ج ۳، ص۱۹۵.
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، ۱۹۶۷م، ج۴، ص۳۵۹.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص۵۲.
- ↑ الشيخ الصدوق، الأمالي،۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۴۳.
- ↑ محلاتی، ریاحین‌الشریعة، ۱۳۷۳ش، ج۴، ص۲۵۵.
- ↑ محمدی ری شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ص۱۶۰-۱۶۱.
- ↑ شهیدی، پژوهشی تازه پیرامون قیام حسین علیه‌السلام، ۱۳۸۰ش، ص۱۲۲.
- ↑ تنقیح المقال، به نقل محمدی ری شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ص۱۶۰-۱۶۱.
- ↑ الواقدي، فتوح الشام، ج۲، ص۲۵۳.
- ↑ خوارزمی، مقتل الحسین(ع)، ج۲، ص۲۶؛ الفتوح، ج۵، ص۱۱۰؛ المناقب لابن شهرآشوب، ج۴، ص۱۰۵؛ به نقل محمدی ری شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸ش، ص۱۶۰-۱۶۱.
- ↑ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۹۷۴م، ج ۳، ص۲۰۰.
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، ۱۹۶۷م، ج۴، ص۳۴۱؛ مفید، الارشاد، ۱۹۹۳م، ج۲، ص۱۰۷
- ↑ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۹۷۴م، ج ۳، ص۲۰۰؛ طبری، تاریخ الطبری، ۱۹۶۷م، ج۴، ص۳۴۱؛ مفید، الارشاد، ۱۹۹۳م، ج۲، ص۱۰۷؛ قاضی نعمان مغربی، شرح الأخبار، مؤسسة النشر الإسلامی، ج ۳، ص۱۹۵.
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، ۱۹۶۷م، ج۴، ص۳۵۹؛ قاضی نعمان مغربی، شرح الأخبار، مؤسسة النشر الإسلامی، ج ۳، ص۱۹۵.
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، ۱۹۶۷م، ج۴، ص۵۳۴؛ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۹۷۴م، ج ۶، ص ۴۰۷-۴۰۸.
- ↑ شیخ صدوق، الامالی، ص۲۲۵؛ و نیز روضه الواعظین، ص۲۰۷؛ به نقل محمدی ری شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸، ص۱۶۲-۱۶۳.
- ↑ خوارزمی، مقتل الحسین(ع)، ج۲، ص۲۶؛ به نقل محمدی ری شهری، دانشنامه امام حسین(ع)، ۱۳۸۸، ص۱۶۰-۱۶۱.
- ↑ (متن عربی: لا عقب له؛ که به معنای نداشتن فرزند پسر است).
منابع
- بلاذری، أحمد بن یحیی، أنساب الأشراف، تحقیق: الشیخ محمد باقر محمودی، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۴/۱۹۷۴.
- الصدوق، الامالی، قم: مرکز الطباعة والنشر فی مؤسسة البعثة، ۱۴۱۷.
- قاضی نعمان مغربی، شرح الأخبار فی فضائل الائمة الأطهار، تحقیق السید محمد الحسینی الجلالی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، بی‌تا.
- شهیدی، سیدجعفر، پس از پنجاه سال: پژوهشی تازه پیرامون قیام حسین علیه‌السلام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۰ش.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، ۱۹۶۷م.
- محلاتی، ذبیح الله، ریاحین الشریعة، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۳۷۳ش.
- مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، تحقیق: مؤسسة آل البیت(ع) لتحقیق التراث، بیروت، دار المفید، ۱۴۱۴/۱۹۹۳.
- محمدی ری شهری، محمد، دانشنامه امام حسین(ع): برپایه قرآن و حدیث، قم، دارالحدیث، ۱۳۸۸ش.